دوچرخه ، وسیله ای اقتصادی و دوستدار محیط زیست

دوچرخه های برقی ( E-Bike) وسیله نقلیه آینده

 

در اروپا سال ها است که دوچرخه جایگاه ویژه ای برای خود بازکرده و به عنوان وسیله ای برای تفریح ، ورزش ، حمل و نقل ، توریسم  و سرگرمی شناخته می شود .

هرساله تورها ،  مسابقات و نمایشگاههای  متعددی  در سراسر جهان برگزارمی شود و صنعت دوچرخه به عنوان یک صنعت پیشرو هر روز بیش از پیش رخ می نمایاند .

به عنوان مثال تور دوچرخه سواری فرانسه (Tour De France) که هرساله در کشور فرانسه برگزارمی شود و شرکت کنندگانی از سراسر جهان در آن شرکت می نمایند یا نمایشگاه بزرگ دوچرخه گوآنگجو که دوبار درسال در چین برگزارمی شود ، مسابقات دوچرخه سواری آمریکا و یا ایتالیا همگی نشان از اهمیت این صنعت در جهان دارد.

اما در نمایشگاه دوچرخه امسال (سپتامبر ۲۰۱۶) که درشهریورماه و در شهر فریدریش هافن آلمان در نزدیکی مرز سوییس برگزارشد، آنچه بیشتر به چشم می خورد ،حضور پررنگ دوچرخه های برقی با طراحی  و مدل های بسیارمتنوع بود.  تصاویر۱، ۵ و ۷ نمونه هایی از دوچرخه های ای – بایک در نمایشگاه امسال بودند .

 

گویی در یک برنامه هماهنگ ، بیشتر تولیدکنندگان و صادر کنندگان سعی داشتند این محصول را به عنوان محصول جدید و برتر به مشتریان و شرکت کنندگان معرفی نمایند .

البته دوچرخه های شارژی سالیان درازی است که به بازار معرفی شده اما امسال محصولات این تکنولوژی رنگ و بویی متمایز داشتند.

این محصولات با انرژی و توان های متفاوت ( از ۲۴۰ وات تا ۲۰۰۰وات ) و در طراحی های متنوع بخش بزرگی از نمایشگاه را به خود اختصاص داده بودند .

کاربران اروپایی و آمریکایی سالیان متمادی است که به دوچرخه به عنوان یک راه حل از جنبه های گوناگون ( سهولت حمل و نقل ، کمک موثر به پاکیزگی هوا ، کمک به فعالیت بدنی و فعالیتهای ورزشی و ….. ) نگاه می کنند . و برای جمعیت قابل توجهی از این کشورها ، این وسیله جزء لاینفکی از زندگی آنان شده است . کشورهایی نظیر هلند ، دانمارک و فرانسه در میان کشورهای پیشرو قلمداد می شوند .

حال باتوجه به مسایل مطروحه فوق و تجربه موفق بسیاری از کشورها در استفاده از دوچرخه و در سالهای اخیر استفاده بیشتر از دوچرخه های ای- بایک ، سوال و طرح مسیله ما این است که آیا می توان دوچرخه های شارژی را در میان وسایل نقلیه عمومی و ضروری درشهرهای ایران و در آینده ای  نزدیک قرارداد ؟  چشم انداز استفاده از این وسیله در شهرهای بزرگ چگونه خواهد بود ؟ آیا دوچرخه های شارژی می توانند در شهرهای بزرگ جایگزین مناسبی برای موتور و ماشین باشند ؟

     و یا اینکه چه تلاشهایی می تواند دوچرخه در ایران را مانند بسیاری از کشورهای توسعه یافته مورد توجه قراردهد ؟ و در حقیقت  برای استفاده هرچه بیشتر از این وسیله چه زمینه سازی های شهری ، فرهنگی و اجتماعی مورد نیاز است  تا دوچرخه های شارژی را در زمره یکی از وسایل مهم  نقلیه شهری قرار دهد؟

اهمیت بسترسازی فرهنگی زمانی آشکارتر می شود که شاهدیم هیچیک از طبقات مرفه ، متوسط و ضعیف جامعه عموما نگاه مثبتی به دوچرخه ندارند . و هیچگاه به مخیله این طبقات  خطور نکرده که به دوچرخه به عنوان یک راه حل و یک وسیله نقلیه موثرنگاه نمایند که یکایک افراد جامعه می بایست در به سرانجام رسیدن این راه حل ایفای نقش نمایند .

این در حالی است که  در بسیاری از کشورها حتی افرادی مانند جراحان ، بازرگانان و مهندسان بصورت بسیار شایع از این وسیله استفاده می نمایند .

یا در دهه ۲۰۰۰ در بسیاری از شهرهای چین و بویژه شهرهای آلوده تر ، یک بسیج همگانی در استفاده از دوچرخه بوجود آمد و اکنون استفاده از دوچرخه های ای – بایک بصورت گسترده ، شایع شده است.

شاید با طرح و توضیح مشکلات شهرتهران و شهرهای بزرگ وصنعتی در کشورمان که همگان  کما بیش به آنها آگاهند ، بهتر بتوان به اهمیت وسایل نقلیه پاک و بدون آلایندگی زیست محیطی پی برد.

سال گذشته شهرداری تهران در روزنامه همشهری از تولیدکنندگان و واردکنندگان دوچرخه های ای – بایک دعوتی به عمل آورد تا در سمیناری به همین مناسبت شرکت کنند .

به نظر می رسد که شهرداری نیز با نگاهی مثبت به این وسیله ، به دنبال مفر و راه حل می گردد. و اهمیت این وسیله به ظاهر کوچک بسیار بزرگ شده است .

گرچه چندسالی است که  در مناطقی از شهرهای بزرگ مانند تهران و اصفهان ، جایگاههایی برای دوچرخه ساخته اند و این وسیله را به راحتی در اختیار شهروندان قرار می دهند . اما این طرح در حال حاضر بسیارناقص و ناکارآمد است . بطوریکه پس از چند سال از اجرای طرح ، هنوز استقبال چندانی از این طرح نشده است .

• 

• ترافیک :

• دوچرخه با توانایی ۷۵۰ وات ، قابلیت رفت و برگشت از مرکز شهر تهران تا کرج را دارابود .

این وسیله بر خلاف موتور سیکلت در پیاده رو ها قانونا قابل استفاده است و در همه جا امکان پارک آن وجود دارد .

ای – بایک می تواند مشکل آلودگی را به نحو قابل توجهی حل نماید . مسیله آلودگی هوا که برای تمامی دولتها و تمامی شهرداری ها معضلی لاینحل است ، با این گزینه مسیله چندان دشواری  نخواهد بود .

مهم ترین مسیله در استفاده از دوچرخه های شارژی ، تغییر عادات ، باورها و تغییر فرهنگ است . زیرا به نظر می رسد که مهمترین مانع برای همگانی کردن این وسیله عادات غلط مردم باشد . عاداتی که به ما می گوید حتی برای خریدن کوچکترین و در دسترس ترین وسایل ، باید از اتوموبیل یا موتورسیکلت استفاده کرد . باید بپذیریم و اذعان نماییم  که متاسفانه  مردم ما به طور بی سابقه ای ساکن و بی تحرک شده اند . وهمین مسایل موجب ایجاد بیماری ها ی گوناگونی که کمترین آنها چاقی ، دیابت و فشار خون است ، شده است .

• آلودگی هوا :

معضل مهم دیگر که شاید به مراتب مهم تر از مشکل ترافیک باشد ( گرچه ترافیک و آلودگی هوا از دیدگاه ریاضی ، متغیر های پیوسته محسوب می شوند ) مسئله آلودگی هوا است که منشاء بسیاری از بیماری ها در شهرهای بزرگ و صنعتی است بیماریهای تنفسی ، قلبی ، اعصاب و ….. نمونه کوچکی از عوارض آلودگی هوا می باشند . و تاکنون و متاسفانه هیچیک از دستگاههای ذیربط و در راس آنها شهرداری ، سازمان ترافیک و سازمان محیط زیست هیچ اقدام موثری ( به جز برگزاری چند سمینار و کنفرنس ) انجام نداده اند .

همانطور که پیشتر اشاره شد ، کشور صنعتی و پهناوری مانند چین برای حل این معضل به دوچرخه روی می آورد و مردم نیز از آن استقبال می نمایند . و در واقع یکی از موثرترین و بهترین راهها ، استفاده همگانی از دوچرخه است . و در شهری با موقعیت جغرافیایی تهران ، دوچرخه های برقی یکی از بهترین راهها و یکی از سهل الوصول ترین آنها است .

گرچه بعضی می گویند می توان از ماشین های هیبریدی و الکتریکی استفاده کرد . اما در جواب باید گفت که به علت قیمت بالای این نوع وسیله، عملا استفاده برای عموم ممکن نخواهد بود و بلکه باز عده ای با وضعیت مالی بالا توان استفاده از این وسیله را خواهند داشت .

 

 

در سال ۱۳۸۷ مدیرعامل شرکت (( Elite Bike Co. در جلساتی که  با معاونت ترافیک شهرتهران داشتند ، طرحی را بانام آهاد(استفاده همگانی از دوچرخه ) به این معاونت معرفی کردند . که البته قولهایی برای اجرای این طرح داده شد اما متاسفانه این وعده ها عملی نشدند .

بلکه این طرح بصورت ناقص و در بازه های زمانی مقطع آن هم تنها در چند منطقه اجرا گردید . که بازده آن همانطور که در سطور بالاتر اشاره کردیم ، طرحی ضعیف بود که به هیچ عنوان با اقبال عمومی مواجه نشد .

اما اگراین طرح بصورت جامع و یکپارچه و با اختصاص امکانات و بودجه مناسب اجراشود ، باقاطعیت می توان عنوان کرد که راه حلی موثر و کارآ در کنار سایر راه حل های ترافیکی و آلودگی هوا خواهد بود که می تواند گره کور معضلات فوق در شهرتهران و سایر شهرهای بزرگ را بازنماید .

این طرح به طور کلی برگرفته از تجربیات و عملکرد شهرداری های پاریس ، آمستردام ، وین و برلین بود که باتوجه به وضعیت شهری تهران ، بومی سازی شده ( Localize) بود .

استفاده از امکانات و فضای شهرداری ، اختصاص فضا و تجهیزات در کنار ایستگاههای مترو ، استفاده از تجهیزات الکترونیک و کارتهای هوشمند و تهیه دوچرخه های مخصوص شهری( City Bike) بخشی از طرح فوق می باشد . حال اگر این طرح با دوچرخه های ای ـ بایک تکمیل و تجهیز شود ، امکانات و بودجه کمتری مورد نیاز خواهد بود .

اجرای این طرح فرصتی مناسب و استثنایی برای شهرهای بزرگ ما خواهد بود که بیش از آنکه به بودجه هنگفتی نیاز داشته باشد ، مستلزم عزمی جدی و تصمیمی راسخ است . به تدریج نفس کشیدن و حرکت کردن درشهر سخت تر و سخت تر می شود . و ما به جای آنکه به فکر راه حل باشیم ، به فکر تطبیق خود باشرایط بوجود آمده هستیم .

اگر امروز به فکر شهرمان نباشیم ، فردا بسیار دیرخواهد بود .

سیدوحیدتقوی